Η εμμηνόπαυση δεν αποτελεί την πιο ευχάριστη περίοδο της ζωής, αλλά μολονότι η φυσιολογική, μέση ηλικία εμφάνισή της είναι τα 51 χρόνια, χιλιάδες γυναίκες την παρουσιάζουν πολύ νωρίτερα.

Στην πραγματικότητα, μία στις 100 γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών μπαίνουν πρόωρα στην κλιμακτήριο, μερικές φορές ακόμα και από την εφηβεία. Αιτία γι’ αυτό είναι η πρώιμη (ή πρόωρη) ωοθηκική ανεπάρκεια, κατά την οποία εξαντλούνται ή υπολειτουργούν τα ωοθυλάκιά τους.

Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες καταγράφουν ανησυχητικά σημάδια που φαίνεται ότι επιδρούν στην ήδη επιβαρυμένη ανδρική υπογονιμότητα, όπως ότι οι άνδρες έχουν μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα σε σύγκριση με το παρελθόν και πως τεκνοποιούν σε μεγαλύτερη ηλικία ακολουθώντας το παράδειγμα των γυναικών.

Την περασμένη εβδομάδα επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ ανακοίνωσαν ότι οι γυναίκες που εργάζονται νύχτα ή σε κυλιόμενες βάρδιες έχουν αυξημένη πιθανότητα να εκδηλώσουν προβλήματα υπογονιμότητας.

Η έρευνά τους, που έλαβε μεγάλη δημοσιότητα σε όλο τον κόσμο, έδειξε ότι οι γυναίκες με ακανόνιστο ωράριο εργασίας παράγουν λιγότερα ώριμα ωάρια συγκριτικά με όσες εργάζονται με σταθερό ωράριο την ημέρα, με τη διαφορά να είναι κατά μέσο όρο δύο ωάρια σε κάθε κύκλο ωορρηξίας με τη βοήθεια φαρμάκων.

Η διαφορά αυτή αποδόθηκε από τους ερευνητές στη διαταραχή των κιρκάδιων ρυθμών (βιολογικό ρολόι) λόγω της εργασίας σε ακατάλληλες ώρες.

Περισσότεροι από ένας στους δέκα άνδρες που μάταια προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί, μαθαίνουν τελικά ότι παράγουν σπέρμα δίχως σπερματοζωάρια.

Η διαταραχή αυτή, που λέγεται αζωοσπερμία, δεν προκαλεί συμπτώματα τα οποία θα μπορούσαν να έχουν προσέξει νωρίτερα, αλλά διαγιγνώσκεται όταν ο άνδρας υποβάλλεται σε σπερματογράφημα για να αξιολογηθεί ο αριθμός και η ποιότητα των σπερματοζωαρίων του.

Είναι άδικο, αλλά συμβαίνει: καθώς η γυναίκα περνά τα 20 και τα 30 της χρόνια και πλησιάζει τα 40, τα ωάριά της υφίστανται αλλαγές που δυσκολεύουν ολοένα περισσότερο την απόκτηση παιδιού.

Παράλληλα, οι άνδρες επίσης παρουσιάζουν αλλαγές οι οποίες μειώνουν αργά αλλά σταθερά τη γονιμότητά τους.

Αν νιώθετε ασυνήθιστο πόνο ή πίεση χαμηλά στην κοιλιά, μπορεί να έχετε κύστεις στην ωοθήκη. Αυτοί οι μικροί, γεμάτοι υγρό ή ιστό ασκοί πάνω ή μέσα στην ωοθήκη είναι πάρα πολύ συνηθισμένοι.

Περισσότερα από ένα στα δέκα νέα κρούσματα καρκίνου καταγράφονται σε άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας (κάτω των 45 ετών), με τις γυναίκες ασθενείς να είναι διπλάσιες από τους άνδρες. Ωστόσο σήμερα οι νεαρές γυναίκες που μαθαίνουν ότι έχουν καρκίνο, έχουν περισσότερες πιθανότητες μακροχρόνιας επιβίωσης παρά ποτέ και το θέμα της διατήρησης της γονιμότητάς τους τίθεται ολοένα συχνότερα.

Ξέρετε πότε άρχισε η τελευταία σας περίοδο ή πόσες μέρες διήρκεσε; Αν όχι, ίσως είναι ώρα να αρχίσετε να προσέχετε τον έμμηνο κύκλο σας, γιατί η καταγραφή του θα σας βοηθήσει αφενός να καταλάβετε τι είναι φυσιολογικό για εσάς, αφετέρου  να αναγνωρίσετε τυχόν σημαντικές αλλαγές που θα μπορούσαν να σημαίνουν κάτι σοβαρό.

Η έμμηνος ρύση (ή εμμηνόρροια ή περίοδος) είναι αποτέλεσμα της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων, άλλοι από τους οποίους πηγάζουν από τον ίδιο τον οργανισμό (π.χ. κεντρικό νευρικό σύστημα, ωοθήκες, μήτρα) και άλλοι είναι εξωγενείς.

Οι περισσότερες γυναίκες έχουν εμμηνόρροια για τέσσερις έως επτά ημέρες κάθε 28 ημέρες (έμμηνος κύκλος), αν και σε γενικές γραμμές θεωρούνται φυσιολογικοί οι κύκλοι από 21 έως 35 ημέρες.

Τα Χριστούγεννα για την έγκυο έχουν μία ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση, καθώς διανύει μία από τις σημαντικότερες περιόδους της ζωής της, εν μέσω εορταστικής ατμόσφαιρας, με τη χαρά της αναμονής αλλά και τις ανησυχίες για την υγεία της ίδιας και του αγέννητου παιδιού της.

Η ζέστη του καλοκαιριού επηρεάζει πολλούς ανθρώπους περισσότερο από άλλους και οι έγκυοι είναι μια πληθυσμιακή ομάδα που έχει μεγάλη δυσανεξία σε αυτήν. Τι σημαίνει όμως αυτό για την ίδια την έγκυο και το αγέννητο μωρό της;

Μακρύς είναι ο δρόμος προς την ελευθερία από τα περιοριστικά μέτρα της επιδημίας του νέου κορωνοϊού για τις εγκύους και όσες βρίσκονται εν μέσω διαδικασίας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή των προσπαθειών απόκτησης παιδιού δεν συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι του κορωνοϊού SARS-CoV-2.

Ο δρόμος για την απόκτηση παιδιού δεν είναι πάντα εύκολος και η γονιμοποίηση δεν επιτυγχάνεται με τον φυσιολογικό τρόπο για όλα τα ζευγάρια. Η δύσκολη πραγματικότητα της επιδημίας του νέου κορωνοϊού που βιώνει όλη η ανθρωπότητα, έβγαλε "εκτός πορείας" πολλούς υποψήφιους γονείς που αναγκάστηκαν να διακόψουν τις προσπάθειες τους μετά από σύσταση των γιατρών τους. Αργά ή γρήγορα όμως θα έρθει η επόμενη μέρα και οι υποψήφιοι γονείς θα μπορέσουν το 2021 να βρεθούν πιο κοντά στο όνειρό τους.

Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και ειδικά η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την υπογονιμότητα και τη στειρότητα σχεδόν από όλες τις αιτίες.

Περισσότεροι από 12.000 κύκλοι εξωσωματικής, κυρίως σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών, πραγματοποιούνται ετησίως στη χώρα μας, με τον έναν στους τρεις να καταλήγει σε εγκυμοσύνη.

Από αυτές τις κυήσεις, λιγότερο από 0,5% αφορούν τρίδυμα μωρά και το σχεδόν 6,5% είναι δίδυμες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται μείωση των εμβρύων που κυοφορούν οι γυναίκες.

Αυτό αποκαλύπτει η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), η οποία συνέλεξε προσφάτως στατιστικά στοιχεία του έτους 2013 για τους κύκλους εξωσωματικής σε 41 (επί συνόλου 44) κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που λειτουργούν στη χώρα μας.

Πολλά ερωτηματικά έχει προκαλέσει στα ζευγάρια που κάνουν εξωσωματική γονιμοποίηση η είδηση ότι οι θεραπείες για τη γονιμότητα συνδέονται με ορισμένους καρκίνους της παιδικής ηλικίας.

Την σχετική έρευνα, που έγινε γνωστή πριν από λίγες εβδομάδες,  πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν στο Ισραήλ, οι οποίοι παρακολουθούν έως την ενηλικίωση όλα τα βρέφη που γεννιούνται μετά το 1991 σε ένα συγκεκριμένο ιατρικό κέντρο.

Τα ζευγάρια που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση έχουν πολλές και συχνά δύσκολες αποφάσεις να λάβουν στο δρόμο προς τη δημιουργία της οικογένειάς τους.

Μία από αυτές είναι αν η γονιμοποίηση θα γίνει με φρέσκα έμβρυα ή έπειτα από την κρυοσυντήρησή τους.

Πριν εξελιχθούν οι μέθοδοι κρυοσυντήρησης, η εμφύτευση των εμβρύων στη μήτρα της γυναίκας αμέσως μετά τη δημιουργία τους στο εργαστήριο αποτελούσε τη μοναδική επιλογή για τα ζευγάρια. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια μπορούν να επιλέξουν την κατάψυξη όλων ή ορισμένων εμβρύων, για να χρησιμοποιηθούν κάποια στιγμή στο μέλλον.

Το αν, όμως, επιτυγχάνονται με τα κρυοσυντηρημένα έμβρυα τα ίδια ποσοστά εγκυμοσύνης και γέννησης υγιούς μωρού με τα φρέσκα, παρέμενε ασαφές.

Τώρα, δύο νέες μελέτες που δημοσιεύονται στο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine αποκαλύπτουν ότι η χρήση κρυοσυντηρημένων και φρέσκων εμβρύων είναι εξίσου αποτελεσματική.

Στις μελέτες συμμετείχαν σχεδόν 3.000 γυναίκες οι οποίες υποβλήθηκαν σε εξωσωματική. Οι γυναίκες κάθε μελέτης χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες, ώστε να λάβουν είτε φρέσκα έμβρυα είτε κατεψυγμένα.

Στην πρώτη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε μία κλινική γονιμότητας του Βιετνάμ, το ποσοστό εγκυμοσύνης ήταν 36% στις γυναίκες στις οποίες εμφυτεύθηκαν έμβρυα που είχαν κρυοσυντηρηθεί και 34% σε εκείνες που είχαν δεχθεί φρέσκα έμβρυα. Τα αντίστοιχα ποσοστά όσον αφορά την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης και τη γέννηση ζώντων βρεφών ήταν 34% στην ομάδα των κατεψυγμένων εμβρύων και 31% στην ομάδα των φρέσκων.

Στη δεύτερη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές στην Κίνα, συμμετείχαν γυναίκες από διάφορες κλινικές γονιμότητας. Το ποσοστό γεννήσεως ζωντανού μωρού ήταν 49% σε όσες δέχτηκαν κατεψυγμένα έμβρυα και 50% σε όσες είχαν δεχθεί φρέσκα.

«Τα ευρήματα αυτών των μελετών ουσιαστικά δείχνουν αυτό που βλέπουμε στην καθημερινή κλινική πρακτική: ότι οι δύο μέθοδοι δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους», σχολιάζει ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life-ΙΑΣΩ. «Η κατάψυξη των εμβρύων, όμως, έχει μερικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως ότι δίνεται η ευκαιρία στο περιβάλλον της μήτρας να επιστρέψει στο φυσιολογικό έπειτα από τη λήψη των φαρμάκων που απαιτούνται για την παραγωγή ωαρίων και ότι υπάρχει χρόνος για ενδελεχή γενετικό έλεγχο των εμβρύων, ώστε να εμφυτευθούν τα πιο υγιή».

Εξαιρετικά σημαντικό είναι και το γεγονός ότι «η κατάψυξη επιτρέπει να εμφυτεύονται μόνο ένα ή δύο έμβρυα σε κάθε κύκλο εξωσωματικής και να αποθηκεύονται για αργότερα τα υπόλοιπα, με συνέπεια να αποτρέπονται οι πολύδυμες κυήσεις που από μόνες τους είναι κυήσεις υψηλού κινδύνου», συνεχίζει.

Όπως εξάλλου επιβεβαίωσε και η μελέτη της Κίνας, με την κατάψυξη των εμβρύων μειώνεται στο ελάχιστο ο κίνδυνος ανάπτυξης συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών, το οποίο μπορεί να εμφανιστεί κατά την μεταφορά φρέσκων εμβρύων. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από διόγκωση και πόνο των ωοθηκών αλλά και γενικότερα της κοιλιάς, ενώ η γυναίκα μπορεί επίσης να έχει τυμπανισμό (φούσκωμα), ναυτία, έμετο και διάρροια - συμπτώματα που σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ σοβαρά.

Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων έχει επίσης αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), το οποίο αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες γυναικείας υπογονιμότητας. «Σε παλαιότερες μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι στις γυναίκες με PCOS η μεταφορά εμβρύων έπειτα από κρυοσυντήρηση οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά επιτυχούς εγκυμοσύνης απ’ ό,τι η μεταφορά φρέσκων εμβρύων», λέει ο Δρ. Βασιλόπουλος. «Αν και δεν ξέρουμε που ακριβώς οφείλεται αυτή η διαφορά, ίσως παίζει ρόλο το ότι δημιουργείται ένα πιο δεκτικό περιβάλλον στη μήτρα όταν περάσει λίγος καιρός από την χορήγηση των ορμονών της εξωσωματικής».

Όπως εξηγεί ο Δρ. Βασιλόπουλος, η στροφή προς την κρυοσυντήρηση των εμβρύων άρχισε όταν μεγάλες μελέτες έδειξαν πως οι πιθανότητες επιτυχούς εμφύτευσης των εμβρύων στη μήτρα είναι αυξημένες όταν αυτά καταψύχονται πρώτα. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν άλλες μελέτες που έδειξαν ότι η κρυοσυντήρηση δεν έχει παρενέργειες (όπως λ.χ. αυξημένα ποσοστά γενετικών ανωμαλιών) και ότι γενικά η όλη διαδικασία της κατάψυξης και της απόψυξης των εμβρύων είναι πολύ ασφαλής.

Υπολογίζεται ότι με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης εμβρύων έχουν ήδη γεννηθεί περισσότερα από 300.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο.

Περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια παιδιά έχουν γεννηθεί με τη βοήθεια της εξωσωματικής στις τέσσερις δεκαετίες που εφαρμόζεται, αλλά ακόμα και σήμερα πολλοί φοβούνται για την μακροπρόθεσμη ασφάλεια των φαρμάκων που χορηγούνται στις γυναίκες.

Ένα στα έξι ζευγάρια αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας. Περίπου στις μισές περιπτώσεις το αίτιο ανευρίσκεται (και) στον άνδρα.

Περισσότεροι από 12.000 κύκλοι εξωσωματικής, κυρίως σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στη χώρα μας, με τον έναν στους τρεις να καταλήγει σε εγκυμοσύνη. Οι υπόλοιποι όμως αποτυγχάνουν και κάθε αποτυχία δημιουργεί αισθήματα απογοήτευσης και μερικές φορές απελπισίας στα ζευγάρια που αναρωτιούνται αν αυτό σημαίνει πως χάθηκαν οι ελπίδες τους να αποκτήσουν παιδί.

Η ηπατίτιδα μπορεί να υπονομεύσει την αναπαραγωγική ικανότητα των νέων και να οδηγήσει σε αρνητικές εκβάσεις την εγκυμοσύνη, σύμφωνα με τα νεότερα ευρήματα πολλών μελετών.